FNV: hebben leden ook recht op vrije advocaatkeuze net als binnen de rechtbijstandverzekering?
Waarom van belang?
In Nederland heeft iedereen recht op vrije advocaatkeuze. Dit recht geldt ook voor personen die zich hebben aangesloten bij een rechtsbijstandsverzekeraar. De kosten worden dan (gedeeltelijk) door de rechtbijstandverzekeraar vergoed.
In deze zaak speelt de vraag of hetzelfde dient te gelden voor leden van FNV die vanuit de organisatie juridische ondersteuning kunnen verzoeken.
De feiten van de zaak
De vakbond had een geschil met een van haar leden, die tevens werknemer is. Mevrouw is aanvankelijk bijgestaan door een jurist in dienst van FNV. De kosten hiervoor kwamen voor rekening van de vakbond.
Mevrouw is naar een advocaat gestapt met het verzoek haar in het geschil juridisch bij te staan. Deze advocaat heeft bij het FNV aangevraagd of hij de kwestie onder hun kostenvergoeding mocht behandelen. Dit heeft het FNV afgewezen, omdat de algemene voorwaarden hier niet op toezien. Zij vindt een vakbond anders dan een rechtbijstandverzekeraar.
Deze mevrouw heeft hierop een vordering ingediend bij de rechter. Toen haar verzoek werd afgewezen, is ze in hoger beroep gegaan. Uiteindelijk is het geschil bij de Hoge Raad terecht gekomen.
De uitspraak: FNV vs, rechtbijstandverzekerden
De Hoge Raad geeft in dit geval aan dat de vrouw in kwestie geen recht had om op kosten van FNV naar een – niet door de organisatie aangeboden – advocaat te stappen. Er werd rechtshulp verleend vanuit de organisatie en hieruit is niet gebleken dat de procesjurist van FNV niet vrij en onafhankelijk voor zijn cliënt kon optreden. Dit is een andere situatie dan geldt voor een rechtbijstandverzekering.
Nieuwe Unie-arrest: een andere koers
Uit een eerdere uitspraak van het Gerechtshof werd nog bepaald dat in een vergelijkbare situatie de organisatie Nieuwe Unie wel aansprakelijk kon worden gehouden voor de gemaakte advocaatkosten van haar lid. De Hoge Raad heeft hierover gezegd dat, in tegenstelling tot de Nieuwe Unie, FNV zich niet opstelt als zijnde een rechtsbijstandsverzekeraar. In uitspraak in casu is er sprake van andere feitelijke omstandigheden.
De belangrijkste drie omstandigheden die hebben geleid tot het besluit van de Hoge Raad betreffen:
1. Er is geen overeenkomst tussen FNV en haar leden die speciaal toeziet op rechtshulp. Noch is er sprake van een premie die als vergoeding voor juridische kosten dient. Zoals wel het geval is bij een rechtbijstandverzekering
2. FNV is niet gericht op het vergoeden van vermogensschade. De rechtsbijstand die wordt verleend is enkel bedoeld als bijkomende service.
3. FNV handelt niet bedrijfsmatig als rechtsbijstandsverzekeraar, maar biedt rechtshulp aan haar leden, omdat dit middels algemene voorwaarden aan het lidmaatschap is verbonden. Het aanbod van rechtshulp is onlosmakelijk verbonden aan het vakbondslidmaatschap.
Conclusie: vakbondslid is geen rechtbijstandverzekerde
Of een organisatie kan worden aangemerkt als rechtsbijstandsverzekeraar, en daarmee ook aansprakelijk gesteld kan worden voor juridische kosten van haar leden, is afhankelijk van de feitelijke omstandigheden van de situatie. De belangrijkste punten waarnaar wordt gekeken zijn hierboven vermeld. Voor leden van FNV geldt niet de vrije advocaatkeuze die wel voor rechtsbijstand verzekerden geldt. Een teleurstelling voor veel vakbondsleden.