De Hoge Raad en vrije advocaatkeuze bij vakbondsleden
Gerechtshof
In tegenstelling tot in het Nieuwe Unie arrest, heeft het Gerechtshof in Den Haag in een zaak van het FNV geoordeeld dat het betreffende vakbondslid geen recht heeft op vrije advocaatkeuze, zoals wel het geval is bij rechtbijstand verzekerden. Hiertegen is cassatie ingesteld bij de Hoge Raad. En dit is het oordeel:
Beoordeling Hoge Raad
Om een beroep te kunnen doen op de vrijheid van advocaatkeuze, is het van belang dat er sprake is van een verzekering voor rechtsbijstand. De FNV verleend weliswaar rechtshulp aan haar leden, maar die rechtshulp is niet onbeperkt. FNV is geen (schade-)verzekeraar, maar een ideële organisatie met als hoofddoel het behartigen van de maatschappelijke belangen van haar leden.
FNV is geen bedrijf dat is opgericht met als doel om tegen betaling van premie, rechtsbijstand te verlenen en de kosten van gerechtelijke procedures te dragen. Terwijl rechtsbijstandsverzekeraars dit wel zijn.
Bij FNV is contributie verschuldigd op grond van het lidmaatschap. Die contributie wordt aangewend voor belangenbehartiging in het algemeen en niet speciaal voor het verkrijgen van rechtsbijstand.
Het regelement van de FNV bepaalt dat de rechtshulp enkel intern wordt verstrekt, eventueel vanuit een onafhankelijke organisatie binnen de FNV. De FNV heeft tevens niet voorzien in een mogelijkheid om een externe advocaat in te schakelen op initiatief van het lid en zij heeft ook niet ingestemd met het vergoeden van de kosten hiervan.
Conclusie
Lidmaatschap van een vakbond is geen rechtsbijstandsverzekering. En dat is wel een vereiste voor het recht op vrije advocaatkeuze op grond van de Richtlijn. En dus heeft het Hof in Den Haag terecht geoordeeld dat het betreffende lid in de zaak tegen FNV geen recht heeft op vergoeding van de gemaakte advocaatkosten.
Voorlopig is dit dus de heersende leer. Het is niet uitgesloten dat dit in de toekomst nog gaat veranderen. Maar voorlopig moeten we het hier mee doen.